20.02.2024
24 Şubat 2024 Cumartesi akşamı Şaban Ayı'nın on beşinci gecesi olup, Berat Kandili'dir. Berat Kandili Ramazan Ayı'nın müjdecisi, Yüce Allah'ın engin afv, mağfiret ve rahmetiyle bezeli, kutlu bir gecedir.
"Beraet" sözünün kısaltılmış şekli olan ve dilimizde de kullanılan "Berat" kelimesi, sözlükte; borçtan, hastalıktan, suç ve cezadan kurtulmak anlamına gelir.
Dinî bir terim olarak ise; günahlardan arınmak, temize çıkmak, ilâhî af ve rahmete nâil olmak demektir.
Allah'a kul olmanın mânevî zevkine ererek, hatâ ve kusurlarını itiraf eden, işledikleri günahların farkına vararak tevbe ve istiğfarda bulunan pek çok Mü'minin ilâhî rahmete kavuşup, günahlarından kurtulacakları ümit edildiği için bu geceye "kurtuluş gecesi" anlamında "Berat Gecesi" denilmiştir.
Berat Gecesi, öteden beri Müslümanlarca kutsal sayılmış, bu gecenin diğer gecelerden farklı bir şekilde geçirilmesi, bilhassa azınlığımızda bu gecede daha fazla ibadet ve dua edilmesi âdet halini almıştır.
"Şaban Ayının ortasında gece ibadet ediniz, gündüz oruç tutunuz. Allah o gece güneşin batmasıyla dünya semasında tecelli eder ve tan yeri ağarana kadar, "Yok mu benden af dileyen onu affedeyim, yok mu benden rızık isteyen ona rızık vereyim, yok mu bir musîbete uğrayan ona âfiyet vereyim, yok mu şöyle, yok mu böyle!" der." (İbn-i Mâce, İkâme, 191)
Hz. Âişe (r.a.) şöyle anlatır: "Peygamberimiz bir gece kalktı, namaz kıldı. Namazda secdeyi öyle uzattı ki, secdede öldü zannettim. Elimle ayağına dokununca kımıldadı. Sevindim ve yerime döndüm." Secdede şöyle dua ettiğini duydum:
"Allah'ım azabından affına, gadabından rızana sığınıyor, senden yine sana ilticâ ediyorum. Şânın yücedir. Sana yaptığım senâyı, senin kendine yaptığın senaya denk bulmuyorum. Sana gereği gibi hamdetmekten âcizim." Başını secdeden kaldırıp namazı bitirince:
- Ey Aişe, Allah'ın Rasülü haksızlık edecek mi sandın?
- Hayır, ey Allah'ın Rasülü! Allah'a yemin ederim ki böyle sanmadım. Ancak secdede uzun süre kaldığınız için öldünüz sandım, dedim. Bunun üzerine Hz. Peygamber:
- Bu gece hangi gecedir biliyor musun? buyurdu. Ben:
- Allah ve Rasülü daha iyi bilir, dedim. Peygamberimiz:
- Bu gece Şaban ayının onbeşinci gecesidir. Yüce Allah, bu gecede kullarına -rahmetiyle- tecelli ederek, af dileyenleri bağışlar, merhamet isteyenlere rahmet eder, içini kin bürümüş olanları ise kendi hallerine bırakır. (Münzirî, Et-Terğîb vet-Terhîb, Beyrut, 1968, II, 119) buyurdu.
Bir kısım âlimlerin, kıblenin Kudüs'teki Mescid-i Aksâ'dan, Mekke'deki Kâbe istikametine çevrilmesinin hicretin ikinci yılında Berat Gecesi'nde meydana geldiğini kabul etmeleri de, geceye ayrı bir önem kazandırmıştır.
Yukarıda zikredilen hadisleri gözönünde bulunduran İslâm bilginleri, Berat Gecesi'ni namaz kılarak, Kur'an-ı Kerim okuyarak, tevbe istiğfar ve duâ ederek geçirmenin sevaba ve günahların bağışlanmasına vesile olacağını belirtmişlerdir. Çünkü Berat Gecesi af ve mağfiret gecesidir.
İslâm fıtrat dinidir. Günah ve sevap işleme özelliğinde yaratılan insanın günah işleyeceği kabul edilmiş ve bundan kurtulma ve etkisini azaltma yolları gösterilmiştir. İnsan fıtratını en güzel şekilde belirten bir hadiste; "Eğer siz günah işlemeseydiniz, Allah sizi helâk eder ve yerinize günah işleyip, peşinden tevbe eden kullar yaratırdı." (Müslim, Tevbe, 9, 10, 11)
Yüce Allah "... Ey Mü'minler, hep birlikte tevbe ediniz ki kurtuluşa eresiniz..." (Nûr, 24/31) "Ey iman edenler! Allah'a içtenlikle tevbe edin. Belki Rabbiniz sizin kötülüklerinizi örter." (Tahrîm, 66/8) buyurmuştur.
Hz. Peygamber de; "Ey insanlar, Allah'a tevbe ediniz..." (Buharî, Deavât, 3; Müslim, Zikr, 42) şeklinde bizleri tevbeye çağırmış ve kendisi de bu hususta insanlara örnek olmuştur. Peygamberimiz her gün 70 (Bk. Buhârî, Deavât, 3; İbn-i Mâce, Edep, 59) veya 100 (Bk. Müslim, Zikr, 42) defa Allah'a tevbe ve istiğfar ettiğini belirtmiştir. Bu ifadeler, Hz. Peygamber'in bile, tevbeden müstağni kalamadığını göstermektedir. Zira O, masum da olsa, kendisinin de ifade ettiği gibi (Bk. Müslim, Zikr, 41) hem kalbe gelen bir kısım şeylerden dolayı, hem de ümmetine örnek olmak için tevbe etmiştir.
Bütün insanların günah işleyebileceğini, ancak faziletin ve hayrın tevbede olduğunu (Bk. İbn-i Mâce, Zühd, 30; Ahmed b. Hanbel, Müsned, III, 198) biliyoruz. Yüce Allah kendisini tanıtırken tevbeleri kabul edici özelliğini şöyle belirtmiştir. "O, kullarından tevbeyi kabul eden, kötülükleri bağışlayan ve yaptıklarınızı bilendir." (Şûrâ, 42/25)
Ayrıca Yüce Allah'ın tevbe edenleri övmesi (Bk. Tevbe, 9/112) ve tevbe kapısını çalan kullarını sevdiğini ifade etmesi (Bk. Bakara, 2/222) tevbelerin kabul edileceğinin birer delilidir.
Hz. Peygamber kulların tevbe etmesinden dolayı Cenab-ı Hakk'ın sevincinin; ıssız çölde devesini kaybedip de tekrar bulan kişinin sevincinden daha fazla olduğunu haber vermektedir. (Bk. Buhârî, Deavât, 4; Müslim, Tevbe, 3)
Dinimiz tevbe ve istiğfarı, Allah ile kul arasında gerçekleşen bir olay olarak görür. Müslüman Allah'tan bağışlanma dilerken, başka bir yardımcıya ve aracıya gerek duymadan görevini yerine getirebilir. Bu bakımdan Yüce Allah'ın biz kullarına açmış olduğu tevbe kapısını sık sık çalmalı, günahlarımızdan bağışlanma dilemeli ve gerçek huzurun bunda olduğunu bilmeliyiz.
İman esaslarına inanan bir kişi, işlediği günahlardan dolayı kesinlikle ümitsizliğe kapılmamalı ve ilâhî rahmetten ümidini kesmemelidir. Çünkü Kur'an-ı Kerim'de şöyle buyurulmaktadır: De ki: "Ey kendilerinin aleyhine aşırı giden kullarım! Allah'ın rahmetinden ümidinizi kesmeyin. Şüphesiz Allah bütün günahları affeder. Çünkü O, çok bağışlayandır, çok merhamet edendir." (Zümer, 39/53) Bundan dolayı, günahkâr kişi işlediği günahların büyüklüğüne değil, Cenab-ı Hakk'ın rahmetinin genişliğine bakmalıdır.
İdrak edeceğimiz Berat Kandili kendimizi bir daha gözden geçirmek, etrafımızdaki varlıklarla münasebetlerimizi değerlendirmek, Allah'a karşı olan görevlerimizin durumunu tesbit etmek, hayatımızın çok hızlı seyreden akışı içinde fark etmediğimiz tavır ve hareketlerimizin muhasebesini yapmak için en güzel vesiledir.
Bu kandillerin aydınlığını fırsat bilerek, çeşitli sebeplerle lekelenen kalplerimizi önce tevbe ve istiğfar ile temizlemeli; sonra da Allah sevgisi, insan sevgisi ve vatan sevgisi ile doldurarak iyi bir kul, olgun bir Mü'min olmaya gayret göstermeliyiz. Fitne, fesat, gıybet ve iftira gibi, bizi birbirimize düşman eden kötülüklerden uzak durmalı, dargınlık ve kırgınlıkları ortadan kaldırarak kucaklaşmalı, bir olmaya, diri olmaya çalışmalıyız.
Yine bu kandillerin ışığında, "Mü'minler ancak kardeştirler." (Hucurât, 49/10), "Parçalanıp bölünmeyin." (Âl-i İmrân, 3/103) âyetlerindeki tavsiyeleri bir kere daha düşünerek, birlik ve beraberliğimizi pekiştirmeli, düzen ve huzurumuzu bozmak isteyenlere fırsat vermemeliyiz.
Değerli Kardeşlerim!
Müftülük olarak “Gümülcine Yeni Mahalle, Bulatköy, Ircan, Payamlar, Karacaoğlan, Şapçı ve Kumçiftliği Camii”lerimizde düzenlediğimiz programlarımızla toplum olarak kandil gecelerinin daha coşkulu bir şekilde ihya edilmesi için çalışıyor ve gayret gösteriyoruz.
Berat Kandili'nin hayırlara vesile olmasını Cenab-ı Allah'tan niyaz ediyorum.
İbrahim ŞERİF
Gümülcine S. Müftüsü